Informacje ogólne
Ustawa z 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, określa podział sprawowania pieczy zastępczej na pieczę rodzinną i instytucjonalną .
Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Bytomiu został powołany Organizatorem Rodzinnej Pieczy Zastępczej.
Formami rodzinnej pieczy zastępczej są:
- rodzina zastępcza spokrewniona - tworzyć ją mogą tylko dziadkowie lub rodzeństwo dziecka,
- rodzina zastępcza niezawodowa - tworzyć ją mogą małżeństwa lub osoby samotne niespokrewnione z dzieckiem, a także kuzynostwo, wujostwo,
- rodzina zastępcza zawodowa, w tym zawodowa pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego (przyjmująca dzieci po interwencjach, kiedy dzieci odbierane są rodzicom biologicznym przez policję) i zawodowa specjalistyczna (powołana do opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym, chorym lub zdemoralizowanym),
- rodzinny dom dziecka (przeznaczone w szczególności dla dzieci mających małe szanse na powrót do domu rodzinnego, na adopcję lub dla wielodzietnych rodzeństw).
Jak zostać rodziną zastępczą?
Należy złożyć wniosek do organizatora rodzinnej pieczy zastępczej o wydanie wstępnej kwalifikacji kandydata do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka.
Odbyć szkolenie dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka. I posiadać świadectwo jego ukończenia.
Złożyć wniosek do organizatora rodzinnej pieczy zastępczej o wydanie zaświadczenia kwalifikacyjnego.
Kandydaci na rodzinę zastepczą muszą mieć predyspozycje i motywację do sprawowania pieczy zastępczej oraz spełniać następujące warunki:
- dają rękojmię należytego sprawowania pieczy zastępczej;
- nie są i nie były pozbawione władzy rodzicielskiej, oraz władza rodzicielska nie jest im ograniczona ani zawieszona;
- wypełniają obowiązek alimentacyjny – w przypadku gdy taki obowiązek w stosunku do nich wynika z tytułu egzekucyjnego;
- nie są ograniczone w zdolności do czynności prawnych;
- są zdolne do sprawowania właściwej opieki nad dzieckiem, co zostało potwierdzone:
- zaświadczeniem lekarskim o stanie zdrowia wystawionym przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 października 2017 r. o podstawowej opiece zdrowotnej, oraz
- opinią o posiadaniu predyspozycji i motywacji do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka wystawioną przez psychologa;
- przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z tym że w przypadku cudzoziemców ich pobyt jest legalny;
- zapewnią odpowiednie warunki bytowe i mieszkaniowe umożliwiające dziecku zaspokajanie jego indywidualnych potrzeb, w tym:
- rozwoju emocjonalnego, fizycznego i społecznego,
- właściwej edukacji i rozwoju zainteresowań,
- wypoczynku i organizacji czasu wolnego;
- nie figurują w bazie danych Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym z dostępem ograniczonym.
Ponadto w przypadku rodziny zastępczej niezawodowej co najmniej jedna osoba tworząca tę rodzinę musi posiadać stałe źródło dochodów
Jak to działa?
Każda rodzina zastępcza może liczyć na wsparcie specjalistyczne MOPR-u takie jak: pomoc psychologiczna, konsultacje. Wsparcie oraz nadzór nad prawidłowym funkcjonowaniem rodzin zastępczych mają koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej oraz pracownicy socjalni.
Zgodnie z ustawą działania koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej/pracownika socjalnego prowadzone są równocześnie z asystentem rodziny przydzielonym rodzinie biologicznej dziecka umieszczonego w pieczy zastępczej. Działania te mają doprowadzić do powrotu dziecka do rodziców biologicznych, a jeśli powrót jest niemożliwy to przynajmniej do poprawy relacji rodziców biologicznych z dzieckiem oraz rodzicami zastępczymi lub przysposobienia.
Świadczenia pieniężne
Oprócz wsparcia specjalistycznego rodziny zastępcze oraz prowadzący rodzinne domy dziecka otrzymują obligatoryjne świadczenia pieniężne na pokrycie kosztów utrzymania dziecka w rodzinie zastępczej w kwocie:
- 1002,00 zł miesięcznie w przypadku dziecka umieszczonego w spokrewnionej rodzinie zastępczej,
- 1517,00 zł miesięcznie w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej zawodowej, niezawodowej lub rodzinnym domu dziecka,
- 306,00 zł miesięcznie dodatku w przypadku dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.
Prowadzący rodziny zastępcze zawodowe pełniące funkcję pogotowia rodzinnego oraz prowadzący rodzinne domy dziecka mogą otrzymywać:
- środki finansowe na utrzymanie lokalu mieszkalnego, w którym prowadzona jest rodzina według określonych limitów,
- dofinansowanie do wypoczynku poza miejscem zamieszkania dziecka,
- świadczenie na pokrycie kosztów związanych z potrzebami przyjmowanego dziecka do rodziny – jednorazowo,
- środki finansowe na pokrycie niezbędnych kosztów związanych z remontem lub ze zmianą lokalu w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego,
- pokrycie innych niezbędnych i nieprzewidzianych kosztów związanych z opieką i wychowaniem dziecka lub funkcjonowaniem rodziny,
- wynagrodzenie dla prowadzącego rodzinny dom dziecka – nie mniej niż 4.100,00 zł,
- wynagrodzenie dla prowadzącego rodzinę zastępcza zawodową pełniącą funkcję pogotowia rodzinnego – nie mniej niż 5084,00 zł,
- świadczenia fakultatywne takie jak w przypadku rodzin zastępczych.
W rodzinach zastępczych zawodowych oraz rodzinnych domach dziecka, na wniosek rodziny zastępczej, zatrudnia się osobę do pomocy przy sprawowaniu opieki nad dziećmi i przy pracach gospodarskich.
Szczegóły dotyczące przyznania powyższych świadczeń i zatrudniania osób do pomocy regulują zapisy ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
Usamodzielnieni wychowankowie
Osobę opuszczającą po osiągnięciu pełnoletności pieczę zastępczą lub placówkę, obejmuje się pomocą wynikającą z ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej lub ustawy o pomocy społecznej.
Pomoc na usamodzielnienie przysługuje wychowankom, którzy osiągnęli pełnoletność przebywając na mocy postanowienia sądu w:
- rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka, placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej,
- domu pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, domu dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, schronisko dla nieletnich, zakładzie poprawczym, specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, specjalnym ośrodku wychowawczym, młodzieżowym ośrodku socjoterapii zapewniającym całodobową opiekę lub młodzieżowym ośrodku wychowawczym.
Pełnoletni wychowankowie mogą otrzymać:
- pomoc na usamodzielnienie,
- pomoc na kontynuowanie nauki,
- pomoc na zagospodarowanie,
- pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych,
- pomoc w uzyskaniu zatrudnienia,
- pomoc psychologiczną,
- pomoc prawną,
- pomoc w formie pracy socjalnej, mającą na celu integrację ze środowiskiem i usamodzielnienie życiowe wychowanka; z tej formy pomocy korzystają wszyscy usamodzielniani wychowankowie.
Pomoc na usamodzielnienie udzielana jest na podstawie sporządzonego Indywidualnego Programu Usamodzielnienia i przeprowadzonego postępowania administracyjnego. Program sporządza osoba usamodzielniana wraz z wyznaczonym opiekunem przy współudziale pracownika socjalnego.
Wyznaczenie opiekuna oraz sporządzenie programu następuje
- co najmniej rok przed osiągnięciem pełnoletniości, zgodnie z ustawą o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępcze;
- co najmniej 2 miesiące przed osiągnięciem pełnoletniości, zgodnie z ustawą o pomocy społecznej.